Begeleiden en coachen: Met minder energie meer voor elkaar krijgen

Wat ik vaak meekrijg van zorgprofessionals, is dat ze vooral heel veel aan hun cliënten aan het uitleggen zijn over wat ze moeten doen en waarvoor dit helpt. Vervolgens gaan ze ervan uit dat die cliënt hun tips en adviezen ook wel gaat uitvoeren. Ze hebben immers duidelijk uitgelegd waarom het nodig is. In de praktijk blijkt dit vaak toch niet voldoende te zijn.
 
Natuurlijk zijn er onder de cliënten ook veel gemotiveerde mensen die de tips en adviezen opvolgen. Maar er zijn ook cliënten die wel snappen dat ze die oefeningen moeten doen, maar het toch niet doen. ‘Ja ik weet dat ik moet bewegen, maar dat sporten vind ik helemaal niets.’ ‘Ja ik weet dat ik moet stoppen met roken, maar die stress, ik heb dat rustmomentje echt nodig.’ Ze weten wel wat ze moeten doen, maar ze handelen er toch niet naar. Van mijn cursisten hoor ik dan vaak dat het zo ontzettend veel energie kost om juist die cliënten te motiveren.
 
Vragen stellen en reflecteren (ontlokken)
Er zijn verschillende methodes om met minder energie meer voor elkaar te krijgen bij deze cliënten. Je rol als paramedisch hulpverlener is niet zozeer dat je je cliënten vertelt wat ze moeten doen. In plaats daarvan stel je open vragen en reflecteer je op de antwoorden die je cliënt geeft. Je zoekt naar ‘verandertaal’, dit zijn uitspraken van de cliënt zelf waarmee hij of zij zichzelf motiveert. Je laat je cliënten er dus zelf achter komen wat zij willen. Je faciliteert ze om zichzelf naar een verandering toe te praten.
 
Interne conflicten
Door goed te luisteren naar je cliënten, kun je ook ‘interne’ conflicten signaleren en die kun je onder meer gebruiken om mensen te helpen om bij hun eigen motivatie te komen. Het lukt een cliënt bijvoorbeeld maar niet om te stoppen met roken. Tegelijkertijd vertelt hij ook dat hij het goede voorbeeld wil zijn voor zijn kinderen, zodat zij niet gaan roken. Deze ‘interne’ tegenstrijdigheid kun je als zorgprofessional goed gebruiken om je cliënt te motiveren. Je laat dan je cliënt zien (met een reflectie) dat zijn gedrag niet in overeenstemming is met een belangrijk doel in zijn leven. Dit kan een eerste prikkel zijn om over een verandering te gaan nadenken.
 
Anders luisteren
Mijn cursisten ontdekken ook dat ze vaak naar de ‘verkeerde dingen luisteren’. Meestal horen ze hun cliënten vertellen wat er níét goed gaat en niet wat er wél goed gaat. Als een cliënt bijvoorbeeld vertelt dat het niet gelukt is om alle oefeningen te doen, zegt hij in feite ook dat hij een aantal oefeningen wél heeft gedaan. Maak je reactie positief en haak in op wat er wel goed gaat. Je ondersteunt hiermee de inzet die iemand doet om een verandering te realiseren en een gesteld doel te behalen.
 
Moetiveren of motiveren?
De basishouding van de paramedische hulpverlener is motiverend en niet ‘moetiverend’. ‘Moetiveren’ is je cliënt met redenen of argumenten overtuigen dat hij iets moet gaan doen of laten. Motiveren is je cliënt zelf laten ontdekken wat zijn eigen motieven zijn om iets te gaan doen of laten.
 
Motiveren is veel prettiger en doeltreffender voor jou en voor je cliënt. Je ondersteunt je cliënt naar een gedragsverandering door op onderzoek te gaan naar zijn eigen intrinsieke motivatie. Dé gespreksmethodiek om dit te bewerkstelligen is Motivational Interviewing/Motiverende Gespreksvoering van Miller en Rollnick. Een methodiek die ik heb omarmd toen ik ermee in aanraking kwam tijdens mijn werk binnen de Verslavingszorg. En inmiddels heb ik er de afgelopen 15 jaar honderden professionals in getraind.
 
Als je Motivational Interviewing/Motiverende Gespreksvoering toepast, in kleine stapjes werkt en de succesjes viert met je cliënten, zul je merken dat het beter werkt als je mensen ergens blij van kunt laten worden. Uiteindelijk blijkt dan dat je met veel minder energie veel meer voor elkaar kunt krijgen.
 
Hetty de Laat, communicatietrainer zorg en welzijn
 
Relevante cursussen:

• Motivational Interviewing
• Motivational Interviewing - vervolg