Gezondheid is een vaardigheid die je kunt ontwikkelen

Gezondheid is het vermogen om je aan te kunnen passen en een eigen regie te kunnen voeren tegenover fysieke, sociale en emotionele uitdagingen in het leven.” Deze nieuwe definitie van gezondheid bedacht huisarts Machteld Huber nadat zijzelf een ziekte doormaakte. Op 24 november opende zij De Dag van de Fysiotherapie met een lezing over dit onderwerp.
 
Tijdens haar ziekte realiseerde zij zich vanuit persoonlijk perspectief dat ze grote invloed had op haar eigen herstel. Ze organiseerde een conferentie, deed onderzoek onder patiënten en zorgprofessionals en dit heeft geleid tot een vervanging van de definitie van gezondheid van de WHO.

Positieve gezondheid

Het bijzondere van de nieuwe definitie van gezondheid is dat deze gezondheid ziet als een capaciteit, een vaardigheid die te ontwikkelen is. In het licht van deze definitie ontwikkelde Machteld Huber een gespreksmodel, genaamd het spinnenweb van positieve gezondheid, met daarin de verschillende dimensies:

• Lichamelijk functioneren
• Mentaal welbevinden
• Zingeving
• Kwaliteit van leven
• Sociaal maatschappelijk participeren
• Dagelijks functioneren

Het idee is dat de patiënt zichzelf scoort binnen het spinnenweb op de diverse dimensies en dat de professional het gesprek met de patiënt aangaat met de vragen: wat is voor u belangrijk? Wat zou u willen veranderen? Wat kunt u hieraan bijdragen? Dit vraagt om de zogenaamde T-shaped professional: de verticale lijn in de T vertegenwoordigt de vakinhoud en de horizontale lijn vertegenwoordigt de generalistische brede kijk op de patiënt en diens hulpvraag. Het geeft de verschuiving aan van patiëntgerichte zorg naar persoonsgerichte zorg en dat is een verschil.

Communiceren en samenwerken

Coachen wordt de toekomst. Niet zorgen voor, maar zorgen dat… Het idee is creëren van zinnige en zuinige zorg. Door een andere focus, namelijk die van positieve gezondheid, worden de competenties communiceren en samenwerken voor de zorgprofessional nog belangrijker.
 
In een discussieronde later die dag kreeg een groep fysiotherapeuten de vraag of ze het zagen zitten om met dit gespreksmodel te werken. Het merendeel antwoordde positief op deze vraag. Er zijn nog wel vraagstukken te beantwoorden. Wat betekent deze verschuiving in de zorg voor het toekomst beroepsprofiel van de fysiotherapeut? Hoe verwerken we dit alles in het huidige curriculum van de opleiding fysiotherapie? En hoe organiseren we nascholing op dit gebied voor reeds werkenden?

Effectief zelfmanagement

Het antwoord op die laatste vraag kwam een week later tijdens het congres Positieve Gezondheid op vrijdag 1 december, georganiseerd door het tijdschrift Positieve Psychologie. Centraal uitgangspunt was dat positieve gezondheid, zelfmanagement en eigen kracht steeds belangrijker worden in onze samenleving. Positieve psychologie kan bijdragen aan het realiseren van positieve gezondheid door het ontwikkelen, evalueren en implementeren van positieve interventies en het bevorderen van effectief zelfmanagement. Het congres was een mooie afspiegeling van de ontwikkelingen op dit moment in Nederland op het gebied van positieve gezondheid.
 
Neem bijvoorbeeld een kijkje op de website van Machteld Huber en Carl Verheijen; www.iph.nl. Je treft er het verhaal rondom positieve gezondheid, huidige initiatieven en net ontwikkelde tools, waaronder ook een voor kinderen. Of bezoek de site van Matthijs Steeneveld www.psychologischkapitaal.nl. Het idee is dat positieve gezondheid mogelijk kan profiteren van de ontwikkeling van psychologisch kapitaal. Op de site staan praktische oefeningen ter versterking van hoop, veerkracht, optimisme en zelfvertrouwen. Of zoek op YouTube naar filmpjes over positieve gezondheidszorg. Waarschijnlijk tref je een filmpje van Frederike Bannink die samen met Pieter Jansen een boek heeft geschreven over oplossingsgericht werken in de huisartsenpraktijk (2017).
Als zorgprofessional heb ik veel bekende, herkenbare en nieuwe informatie gehoord. Na zelf tijdens het congres het spinnenweb te hebben ingevuld en hierop te zijn gecoacht door de buurvrouw die naast me zat tijdens het congres, kan ik thuis aan de slag met mijn positieve gezondheid!
 
Marianne Mosselman
Trainer, docent, portfoliobegeleider, ontwikkelaar