Zelfmanagement is zo oud als de weg naar Kralingen…

Hip, modern, vernieuwend… verzin het maar. Zelfmanagement duikt de laatste jaren meer en meer op in allerhande documentatie over de gezondheidszorg. In de media, wetenschappelijke publicaties, internet. Het wordt breed uitgemeten in beleidsstukken van de overheid, zorgverzekeraars, zorgaanbieders en het komt niet te vergeten ook uit de hoek van de patiënt zelf. Mogen we het dan eigenlijk nog wel zo noemen? Deze termen suggereren zelfs dat zelfmanagement iets nieuws is. Dat het een ‘nieuwe’ visie op zorg is, mede ingegeven door de explosieve groei van zorg en zorgkosten.

Altijd gestoeld op zelfmanagement

Ik verbaas me daar nog altijd over, want (para)medische zorg is altijd gestoeld op zelfmanagement. Sterker nog, wij kunnen helemaal niet anders. Immers, wat wij kunnen bieden is inzicht, uitleg en advies over hoe het beste om te gaan met de situatie waarin iemand zich bevindt. Wij kunnen helemaal niet genezen. Ik ben nog nooit een paramedicus tegengekomen die de magische macht in de handen had om anderen van het lijden te verlossen. Dat zou wat zijn…
Wel kom ik gelukkig veel bevlogen collega’s tegen in de praktijk die met al hun kennis en expertise zo goed mogelijk anderen ondersteunen in de problematiek die zij ervaren, zodat zij het daarna zo goed mogelijk ‘zelf’ proberen te ‘managen’.
 
Laat ik een voorbeeld geven. Neem nou iets eenvoudigs als een verstuikte enkel. Ik ken geen enkele therapeut die de macht heeft om in een dergelijke situatie bindweefsel sneller te laten herstellen dan de natuur toelaat. Die zonder zelfstandige interactie en oefening van de patiënt in casu de mobiliteit, stabiliteit en kracht kan laten toenemen in de aangedane enkel. Dat kan niet, dat gaat niet, dat bestaat niet.

Natuurlijke fysiologische herstelprocessen

Er is maar één persoon in deze situatie die weefselherstel kan laten plaatsvinden. Dat is de patiënt zelf door voldoende rust te nemen in de acute fase, te blijven bewegen binnen belastbaarheidsgrenzen zodat de daaropvolgende natuurlijke fysiologische herstelprocessen kunnen intreden, om daarna weer op te trainen naar verbeterd functioneren. Met de juiste informatie en met de juiste ondersteuning. Soms kan dat geheel zelfstandig met voldoende eigen kennis en kunde, dan is er dus helemaal geen therapie of therapeut nodig. Soms met ondersteuning van een deskundige. Maar de patiënt zelf zal het moeten doen, wil hij de randvoorwaarden creëren om uiteindelijk te herstellen. Dat is in mijn ogen 100% zelfmanagement. Als therapeut sta je slechts achter de patiënt, ter informatie, advies en ondersteuning, zodat iemand zo optimaal mogelijk leert om het zo goed mogelijk zelf op te pakken.
 
Eerlijk gezegd denk ik dat het proces in het eenvoudige voorbeeld hierboven altijd geldt.
Een goed Nederlands gezegde luidt; “Use it, or lose it”. Wat niets anders aangeeft dan dat alles wat je zelf niet meer actief gebruikt uiteindelijk verloren gaat. Dus mijn advies; blijf zo lang als mogelijk is vooral ‘zelf managen’. Net zoals vroeger.
 
Matthijs Rumke, Fysiotherapeut en docent