Verbeteren van kwaliteit door ketensamenwerking

De zorg is momenteel volop in beweging en de daarmee gepaard gaande hectiek zal de komende jaren alleen maar toenemen. De ontwikkelingen en veranderprocessen dienen daarom goed op elkaar afgestemd te worden. Samenwerken in ketens is een adequaat instrument om die afstemming te bewerkstelligen. Dit zodat trajecten elkaar niet in de weg zitten, maar afstevenen op het voornaamste, gezamenlijke doel in de zorg: het verbeteren van de kwaliteit van zorg, terwijl de kosten beheersbaar blijven.

Centraal motto in het proces naar die gestructureerde samenwerking waarvan ketenzorg een exponent is, is: “De juiste zorg op het juiste moment op de juiste plaats door de juiste zorgverlener met de juiste financiering in de juiste structuur”. Ofwel werkveld brede afstemming van transmurale en multidisciplinaire zorg die leidt naar kwaliteitsverbetering én kostenbeheersing. Ketenzorg kan in dit kader het juiste instrument zijn. Ketenzorg biedt immers de mogelijkheid om aan het in het motto genoemde begrip “juist” op elke plaats invulling te geven.

Mogelijkheden ketenzorg
Ketenzorg kan verschillende doelgebieden hebben. Het kan een landelijk werkgebied hebben zoals het ParkinsonNet, of een sterk regionaal karakter, zoals regionale CVA- of schoudernetwerken. Het lopende proces naar indicatiegerichte specialisering wordt door ketenzorg gekatalyseerd en gestimuleerd. Sommige ziekenhuizen mogen specifieke operaties niet meer doen, omdat deze te weinig in dat ziekenhuis worden uitgevoerd. Deze ontwikkeling zal doorgaan en zich ook voortzetten in de eerstelijnszorg. Met als gevolg dat in de (nabije) toekomst een aantal indicaties alleen nog door zorgverleners mogen worden gedaan met aantoonbare ervaring op het betreffende gebied. Ketenzorg draagt bij aan een soepele communicatie met stakeholders van buiten de zorg. Gemeenten krijgen, met name via de WMO, namelijk steeds meer verantwoordelijkheden voor chronische zorg. Dan is het goed als de organisatiegraad van die zorg verbetert. Maar ook zal de communicatie met zorgverzekeraars, toezichthouders en landelijke overheden verbeteren bij een hogere organisatiegraad van het werkveld. Daarnaast zorgt ketenzorg voor een soepelere implementatie van multidisciplinaire richtlijnen en landelijke of regionale transmurale afspraken, maar ook voor een soepelere substitutie van zorg vanuit 2e naar 1e lijn en van 1e naar 0e lijn. Hierbij kan over de term ‘substitutie’ gediscussieerd worden. Afstemming van zorg dekt voor vele betrokkenen de lading beter. Verplaatsing van zorg is een gevolg van die betere afstemming.

Zorggroepen en populatiebekostiging
Voorbeelden van processen waarin ketenzorg een voorname rol zou moeten spelen of dat vaak al doet, zijn de oprichting van zorggroepen en de populatiebekostiging. De zorggroepen zijn erg huisarts-specialistgericht en focussen zich tot nu toe op vier indicatiegebieden: diabetes, COPD, hartfalen en cardiovasculair risicomanagement. Populatiebekostiging wordt op experimentele wijze in zogeheten “proeftuinen” toegepast. Grofweg houdt populatiebekostiging in dat er op een bepaald indicatiegebied in een omschreven regio een vast budget voor zorg op dat gebied beschikbaar is. Het is aan het werkveld om dat budget dusdanig te verdelen dat de kwaliteit van zorg gegarandeerd is. Ook hierin zal ketenzorg dus een rol kunnen, of liever moeten, spelen. Een logisch gevolg is dat zorg steeds wijkgerichter wordt en de patiënt meer eigen verantwoordelijkheid gaat dragen (zelfmanagement). Echter, de genoemde ontwikkelingen richten zich tot dusver vooral op samenwerking tussen specialisten en huisartsen(praktijken). Onder de noemer “multidisciplinaire samenwerking” worden bilaterale afspraken gemaakt. Hierbij worden andere beroepsgroepen zoals fysiotherapeuten, eerstelijnspsychologen, diëtisten, oefentherapeuten, logopedisten, ergotherapeuten en thuiszorgmedewerkers helaas regelmatig niet (optimaal) betrokken. Al deze ontwikkelingen maken dat paramedici voor grote uitdagingen komen te staan.

Post-HBO-cursus Ketensamenwerking in de paramedische zorg
Om paramedici in staat te stellen die uitdaging aan te gaan, heeft Pro Education samen met Anne Feenstra, specialist op het gebied van ketenzorg, de post-HBO-cursus Ketensamenwerking in de paramedische zorg ontwikkeld. In de cursus zullen deelnemers hun kennis over (rand)voorwaarden rondom ketenzorg verdiepen. Meerdere ketens zijn in het verleden immers vastgelopen, omdat de focus bij de oprichting en de begeleiding vooral op de inhoud lag. Tevens worden vaardigheden getraind, die nodig zijn om zorgketens op te richten, te continueren en succesvol te maken. Kijk op onze website voor meer informatie over deze cursus.