Dit is een veelgebruikte kreet door managers in de zorg en zorgverzekeraars. Daarnaast zijn de termen ‘zelfsturende teams’ en ‘efficiëntie’ heel populair. Het lijkt daarbij vaak te gaan om methodes om minder werk in kortere tijd te doen. Kortom, kostenbesparende maatregelen voor zorg. De moderne verandertaal neigt naar een negatieve bijsmaak, in die zin dat het alleen gestimuleerd wordt om kosten te drukken en het zorg-verdienmodel gezonder te laten worden.
Maar is het wel zo negatief als het in eerste instantie lijkt? In de fysiotherapie waren we vastgeroest in een zorgreflex; zodra een patiënt een klacht had stonden we klaar om hem op te vangen en helemaal te verzorgen en aan de hand mee te nemen in zijn behandeling. Van het begin tot het einde hoefde een patiënt niet na te denken over zijn of haar herstel en werd er ontzettend veel overbehandeld. Het gevolg was dat een patiënt zich binnen korte tijd weer meldde met hetzelfde gebrek. Zo is dat jarenlang gegaan, maar tijden veranderen. Het onbeperkte behandelen is niet meer van deze tijd en kan volgens de zorgverzekeraars ook zeker niet meer.
Fysiotherapie is flexibel en past zich aan de ontwikkelingen aan. Net als het verzekeringswezen, bankwezen en de supermarkten naar een online-klimaat van zelfmanagement evolueren, verandert de zorg mee. Men kan zich afvragen of zelfmanagement, zelf beschikken over kennis en wat men wel of niet wil, bij wie of met wie, voor iedereen geschikt is.
We moeten het ongezonde beeld dat alleen een arts of manager keuzes maakt voor de patiënt of een team echt loslaten. Een mondige, door Dr. Google geïnformeerde patiënt waardeert die oude aanpak ook niet meer. Dat geldt ook voor zelfsturende teams. Een goed opgeleid team floreert beter bij zelf gemaakte keuzes. Uiteindelijk kunnen zij praktische keuzes maken omdat ze met twee benen in de praktijk staan.
Voorwaarde voor zelfmanagement is dat je zelf keuzes kunt maken over je gezondheid op basis van de juiste informatie. Maar ook dat je naar je eigen gezondheid gaat kijken om te ontdekken wat je er zelf aan kunt doen. Uit literatuur blijkt dat mensen een hogere eigenwaarde hebben als ze minder afhankelijk zijn van anderen. Men kan dan keuzes maken in zijn of haar eigen belang. Hierbij draait het om effectief verandermanagement vanuit de fysiotherapeut of manager. Zowel patiënten als teams gaan dan achter hun beslissingen staan met als positief gevolg dat ze hun gedrag continueren op de langere termijn.
Ik denk dat we met de nieuwe aanpak van fysiotherapie moeten innoveren van probleemgericht naar oplossingsgericht handelen. Dat we na moeten denken over hoe een goed ingerichte informatievoorziening eruitziet zodat men weet hoe je tot een oplossing kan komen van je fysieke probleem. Dit alles zodat uiteindelijk de patiënt er letterlijk beter van wordt, dat is tenslotte waar ons zorgverlenershart sneller van gaat kloppen.
Janneke Drijvers, fysiotherapeut, bekkentherapeut en specialist in oncologische –en sportrevalidatie