De eerste stappen voor verandering
In mijn vorige blog ‘Therapietrouw vergroten door kleinere stappen’ beschreef ik het belang van het vergroten van de motivatie voor de weg naar verandering en hoe je dat met kleine stappen en complimenten kunt stimuleren. In deze blog vertel ik over een methodiek bestaande uit vijf vragen, die ik gebruik om met mijn cliënten kleine stappen voor verandering te selecteren.
De ideeën van je patiënt als beginpunt
Om de motivatie voor de weg naar verandering te vergroten helpt het om samen kleine stappen te selecteren. Jij hebt vanuit al je kunde en ervaringen veel ideeën en adviezen over wat je patiënt kan doen om zijn of haar doel te bereiken. Echter, de beste ideeën om mee te starten zijn meestal ideeën die de patiënt zelf aandraagt. Ideeën waar hij of zij het meest gemotiveerd voor is. Bijvoorbeeld doordat de patiënt denkt dat dat idee goed uitvoerbaar voor hem of haar is, omdat hij of zij daar al positieve ervaringen mee heeft of omdat het aansluit bij diens waarden. Bovendien wordt de motivatie extra vergroot als een patiënt zijn of haar oplossingen zelf bedenkt en uitspreekt. Jij kunt je patiënt hierbij ondersteunen door met open vragen oplossingen vanuit je patiënt te ontlokken. Een open, positieve en niet-veroordelende houding is daarbij heel belangrijk.
Denk voor een consult eens na. Is je doel van het gesprek om je patiënt te informeren over wat die kan doen, of ben je nieuwsgierig naar de ideeën van de patiënt? Met welke houding ga je het gesprek in?
Samen eerste kleine stappen selecteren
In mijn praktijk selecteer ik samen met cliënten de eerste kleine stappen voor verandering. Na de intake en het stellen van de hoofddoelen, staan vijf vragen centraal.
- Wat eet ik?
- Wat wil ik vergroten of veranderen?
- Waardoor eet ik wat ik eet?
- Wat is nodig om te kunnen vergroten of veranderen?
- Wat ga ik daarvoor doen?
Via een voedingsanamnese worden cliënten meer bewust van wat zij eten. Ik zie dan wel gelijk diverse aandachtspunten, maar die deel ik nog niet. Eerst vraag ik de cliënt zelf welke aandachtspunten die ziet in zijn of haar voedingskeuzes ten opzichte van het gestelde doel. Dat geeft mij nuttige informatie over wat de cliënt zelf belangrijk vindt, welke positieve ervaringen hij of zij al heeft en waarvoor hij of zij meer gemotiveerd is om te veranderen. Als er nog belangrijke aandachtspunten zijn die nog niet genoemd zijn door de cliënt, bespreek ik die eventueel achteraf.
Vanuit de aandachtspunten vraag ik de cliënt wat die wilt vergroten of veranderen. Neem bijvoorbeeld een cliënt die weinig fruit eet. Eigenlijk alleen op werkdagen als tussendoortje. Dan is de cliënt op dat moment al goed bezig (complimenteren) en kan meer fruit eten een goed punt zijn om te vergroten.
Vervolgens zoomen we per aandachtspunt in op waardoor het voedingsgedrag of de voedselkeuzes plaatsvinden. Ik vraag de cliënt om de situatie te beschrijven. Samen onderzoeken we wat mogelijke triggers van het gedrag zijn. (Lees meer over triggers van gedrag in mijn vorige blog Onbewuste triggers van gedrag verkennen. In het voorbeeld van het fruit op werkdagen kan er bijvoorbeeld uitkomen dat het fruit gegeten wordt doordat het er is en dit altijd op hetzelfde moment gegeten wordt.
Wanneer de cliënt weet waardoor die bepaalde voedingsgedragingen heeft of bepaalde voedingskeuzes maakt, onderzoeken we samen hoe de cliënt deze triggers van gedrag kan beïnvloeden of hier zelf anders mee om te gaan. Mensen onderschatten vaak hoeveel daarvoor nodig is. Het gevolg is dat ze weer in oude gewoontes vallen. Dit is dus een belangrijke stap om samen te onderzoeken. Als de cliënt uit het voorbeeld meer fruit wil eten zal die het bijvoorbeeld nodig hebben om meer fruit op het boodschappenbriefje te zetten en kopen, nieuwe soorten te proberen, een extra vast fruitmoment op de dag kiezen en in de eerste periode een wekker zetten om daaraan te helpen herinneren.
Wanneer de cliënt zich bewust is van wat die allemaal nodig heeft om een gedrag of voedingskeuze te vergroten of veranderen, maken we een planning. We maken afspraken wanneer de cliënt wat gaat doen. Hierop evalueren we tijdens het volgende consult.
Succeservaringen creëren
Je ziet wellicht dat dit veel meer betrokkenheid van een patiënt vraagt, dan wanneer jij een advies geeft. Met die betrokkenheid wordt de autonomie van de patiënt vergroot en daarmee de motivatie voor de weg naar verandering. Wanneer jullie een gericht plan met kleine stappen maken, creëren jullie ook meer succeservaringen. Die vergroten de motivatie om ook met de andere aandachtsgebieden aan de slag te gaan. Het is zelfs zinvol om een zeer gemotiveerde patiënt te helpen zich te beheersen, zodat die niet te veel tegelijk gaat aanpakken en het bij kleine stappen houdt.
Isabelle Groenstege - voedingsdeskundige
Isabelle is voedingsmiddelentechnoloog BSc en voedingsdeskundige MSc en werkt voornamelijk met groepen. Zij ontwikkelt educatiematerialen en verzorgt workshops en lessen in voeding en leefstijl vanuit haar bedrijf My FoodStyle. Haar kennis en ervaringen in de groepsvoorlichting deelt zij via praktijkvoorbeelden en tips met voedingsdeskundigen en diëtisten.
