Een wat andere diëtistische begeleiding.
In mijn vorige blogs heb ik in bredere zin aangegeven welke methoden en kanttekeningen er komen kijken bij het begeleiden in mijn praktijk. Nu kan dit natuurlijk praktische vragen oproepen (als ‘hoe werkt dit dan precies?’), en die krijg ik wel vaker van mede-diëtisten. In deze blog wil ik daar eens wat nader op ingaan.
Mijn werk begint eigenlijk (net als dat van veel paramedici) bij een aanmelding van een mogelijke cliënt. Zij weten mij te vinden via mijn website ‘Inzichtineten.nl’, waar zij dan het contactformulier invullen. Ook hoor ik regelmatig dat mensen me hebben gevonden via Instagram, waar ik ook de naam ‘Inzichtineten’ gebruik. De belangrijkste doelen van mijn begeleiding zijn dat mensen een andere relatie met eten en hun lijf ontwikkelen, en bij nalezen van het contactformulier blijken dit ook de belangrijkste hulpvragen van de mensen die mij weten te vinden. Toch fijn om te merken dat ik een ingang heb bij mijn doelgroep door middel van wat ik op mijn website aangeef!
Ik bied mensen een vrijblijvend kennismakingsgesprek aan van ongeveer een half uur, dit voer ik altijd via Zoom. Tijdens dit gesprek komen de volgende onderwerpen aan bod: ik bespreek vaak als eerste hoe mensen denken over de relatie die ze hebben met eten en hoe deze zo ontstaan is. Wat ik dan merk is dat mensen vaak een moeizame relatie hebben: zij willen graag stoppen met lijnen, wat hen vaak voornamelijk jojoën en frustratie heeft opgeleverd. Maar zij zijn al zo lang op deze manier met eten bezig dat het heel lastig kan zijn om uit de zogenaamde ‘dieetcirkel’ te komen. In het kort ziet deze cirkel er als volgt uit: de wens hebben om dunner te zijn; lijnen; dit niet volhouden; weer aankomen; nieuwe wens om dunner te zijn, enzovoort.
Dit leidt dan al snel tot de vraag ‘hoe is deze relatie met eten ontstaan?’ En hier stuit ik vaak op een gelijksoortige achtergrond onder mijn cliënten: ze zijn opgegroeid met een lijnende ouder en we zijn uiteraard allemaal opgegroeid met een heersend lichaamsideaal. De mensen die ik spreek hebben dan ook al vroeg het idee gekregen ‘een lijf is vaak iets om niet zo blij mee te zijn en dus te willen veranderen’. Dit heeft bij mijn cliënten geleid tot vele lijnpogingen, al dan niet op jonge leeftijd (een jaar of 8 is zeker geen uitzondering) en onder druk van ouders. Dit met de nodige gevolgen: de mensen die ik spreek hebben niet alleen een verstoorde relatie met eten, maar vaak ook met zichzelf. Dit houdt in dat zij vaak moeite hebben met grenzen aangeven en met ruimte innemen in de wereld, doordat zij de neiging hebben zichzelf ‘kleiner te maken’ (vaak zowel letterlijk als figuurlijk).
Tijdens dit gesprek bespreek ik verder ook hoe mensen tegen hun lijf aankijken, wat eerdere (of huidige) behandelingen zijn (geweest), en of er eventuele lichamelijke uitdagingen bestaan (bijvoorbeeld in de vorm van hoge bloeddruk, diabetes, etc.). Ook bespreek ik de rol van stress en slaap. Er wordt vervolgens besproken wat, als men besluit begeleiding te willen, het begeleidingsdoel zou zijn van de cliënt. Ik eindig dit eerste gesprek uiteraard met het geven van informatie: ik licht Intuïtief Eten en ACT (beide besproken in eerdere blogs) toe en vertel hoe ik hiermee praktisch te werk ga. En daarna volgt de vraag: zou je begeleiding willen? Ik merk dat de klik die mensen met mij voelen vaak de doorslag geeft voor een bevestigend antwoord op deze vraag, natuurlijk naast het idee dat mensen krijgen van de methoden die ik hanteer.
Het eerstvolgende gesprek houdt dan in dat ik de ACT-methode verder toelicht, aan de hand van de ACT-matrix. Een ingevulde matrix kan er als volgt uitzien (dit figuur komt uit mijn boek Bite me, uitgekomen bij Boom Amsterdam). De volgende is van de fictieve cliënt Silvia, die graag een andere relatie met eten zou willen:
Kort uitgelegd: het probleem van Silvia is dat ze graag een andere relatie met eten wil. Haar ‘waarde’ (in ACT-termen) is ‘Intuïtief omgaan met eten’. Dit staat in de matrix bij haar ‘Binnenwereld’, want waarden spelen zich intern bij ons af (het zijn wensen, gedachten). Hierbij hoort vervolgens de vraag: ‘Waaraan kan iemand zien dat dit belangrijk is voor jou?’ Hier vraag ik dus eigenlijk naar het gedrag van Silvia, hetgeen we ook ‘heenbewegingen’ noemen, dus het toebewegen naar je waarde. Dit speelt zich dan weer af in de ‘Buitenwereld’: hetgeen dat we kunnen waarnemen, en anderen ook kunnen waarnemen.
Maar hiermee is de matrix niet af: er is ook nog een linkerkant, waar zich linksonder onze ‘onrust’ afspeelt: de zaken die ons belemmeren in het leven naar onze waarden. Vaak zijn dit de dingen die we geleerd hebben, gedachten, gevoelens, eetregels, etc. Deze spelen vaak heel automatisch een rol. Dit speelt zich dan ook weer af in Silvia’s binnenwereld. Er zijn gedachten en gevoelens die een andere relatie met eten in de weg staan. Dit leidt vervolgens tot de ‘wegbewegingen’: het gedrag dat we vertonen om deze onrust te dempen, en te controleren. Dit speelt zich (want het is gedrag) dus weer af in de observeerbare buitenwereld.
Tenslotte zie je in het midden van de matrix het woord ‘ik’ staan: dit om aan te duiden dat alleen Silvia zelf weet of het gedrag dat zij vertoont vanuit ‘onrust’ komt, of juist vanuit een ‘waarde’. Het enige dat de cliënt vervolgens als ‘huiswerk’ meekrijgt is de vraag ‘wil je opmerken wat heenbewegingen voor jou zijn, en wat wegbewegingen zijn? Dit met de uitdrukkelijke boodschap dat onrust er altijd zal zijn en wegbewegingen dus ook. Acceptatie hiervan staat binnen een begeleiding middels ACT voorop, er hoeft niets ‘verbeterd’ te worden.
Deze matrix vormt meteen de blauwdruk voor de rest van mijn begeleiding: tijdens de volgende gesprekken (waarvan de cliënt steeds aan het eind van een gesprek aangeeft er al dan niet nog eentje te willen) worden er vaak nieuwe matrices gemaakt of wordt er op eerder gemaakte terug gegrepen. Dit om een cliënt meer inzicht te geven in zichzelf, volgens de volgens mij belangrijkste ACT-vraag: wie mag je zijn?
En wat is hiervan het resultaat: door op te merken wat er zich afspeelt in hun binnenwereld, zonder hier kritiek op uit te oefenen of gedrag te moeten aanpassen, staan mensen accepterender ten opzichte van wat zij eerder hun ‘ongezonde gedrag’ of ‘probleem’ zouden noemen. Zij snappen waar hun wens om te veranderen vandaag komt en leren meer over de mens die zij zijn, die met ‘goede’ en ‘slechte’ kanten al helemaal ‘af’ is. Dit geeft afstand, ruimte en rust en dat zorgt er op hun beurt weer voor dat mensen vaak meer keuzemogelijkheden richting hun waarden voelen. Dat vind ik het prachtige aan mijn werk: mensen leren zichzelf beter kennen en leren zichzelf zien als iemand die altijd al de moeite waard was.
Femke Buwalda – diëtist
Dr. Femke Buwalda werkt sinds 20 jaar als psycholoog (Rijksuniversiteit Groningen) en is sinds 7 jaar ook gewichtsneutraal diëtist. Zij schreef het boek Bite me – met intuïtief eten en zelfacceptatie naar een gezond leven (Boom Amsterdam), over hoe de dieetcultuur achter je te laten. Femke heeft een eigen praktijk waarin zij mensen helpt meer rust en acceptatie omtrent eten en hun lijf te ervaren. Femkes motto: elk lijf is een goed lijf.
